محمد علی حاجی پیرزاده

او در این سفرنامه با نثری نسبتاً روان به شرح مسافرت دوم خود از هند، مصر، فرانسه، انگلستان، اتریش، عثمانی، شامات و عراق دیدن کرده، و با مشاهیر و بزرگانی چون میرزا محمدباقر بواناتی، میرزا حبیب اصفهانی، ادوارد براون، حسینقلی‌خان نواب، میرزا ملکم‌خان، میرزا محسن‌خان مشیرالدوله، صادق‌خان مستشارالدوله، حکیم پولاک، آقاخان اسماعیلی، شیخ محمدعبده، میرزای شیرازی، میرزا حبیب‌الله رشتی و دیگران دیدار و گفت‌و‌گو داشته، مشاهدات و مذاکرات خود را ثبت کرده، و به طرز سلوک و رفتار، داد و ستد، آداب و رسوم و تعلیم و تربیت مردم کشورها و حتى جزئیاتی دربارۀ ساختمان ها و تأسیسات شهری و نیز لباس پوشیدن، آرایش، غذاخوردن، شیوۀ استحمام، مراسم ازدواج و تفریحات رایج در هر سرزمین پرداخته، و همین به سفرنامۀ او ارزشی خاص بخشیده است.
سفرنامۀ حاجی پیرزاده در 1342ش به کوشش حافظ فرمانفرماییان و با مقدمۀ ایرج افشار به چاپ رسید.

پیرزاده پس از چند سال اقامت در تهران همراه سپهسالار به عثمانی رفت و سالی چند در استانبول سکنا گزید. در آنجا با حاجی میرزا صفا، عارف نامدار آشنا شد و در زمرۀ مریدان وی درآمد و مدارج عرفانی را در خدمت او تکمیل کرد و از او لقب پیرزاده گرفت.

پیرزاده در 1886م بار دیگر همراه مؤید‌الملک راهی اروپا شد. پیرزاده از طریق بوشهر، بمبئی و اسکندریه وارد پاریس شد و از آنجا به لندن رفت. جشن های پنجاهمین سال سلطنت ملکه ویکتوریا مصادف بود. پیرزاده در مدت اقامت در لندن با ادوارد براون، ایران‌شناس مشهور آشنا شد و به او لقب طریقتی «مظهر علی» داد. براون نیز در مکاتبات خود با ایرانیان به همین نام امضا می‌کرد و براون نیز در نامه های خود او را "راهنمای طریقت"، "پیر سالکان طریقت" و "مخزن الاسرار حقیقت" می خواند.